Sỏi thận là bệnh lý thường gặp nhất của đường tiết niệu. Việt Nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, cơ thể mất nước nhiều, nên từ lâu đã được coi là một vùng dịch tễ sỏi. Khoảng 10-14% người Việt có sỏi trong thận. Tại Mỹ, khảo sát cho thấy có 7-10% người từng bị sỏi thận một lần trong đời mà không hề biết. Tỉ lệ mắc bệnh trên toàn thế giới vào khoảng 3% dân số và khác nhau giữa các quốc gia.
Tóm Tắt
Sỏi thận là gì?
Sỏi thận là bệnh lý sỏi tiết niệu thường gặp ở nam giới trung niên. Tuổi mắc bệnh thường từ 30 – 55 tuổi (1). Nam giới có cấu tạo đường tiết niệu phức tạp hơn nên sỏi thường khó tự đào thải như ở nữ giới.
Sỏi tiết niệu là những phân tử rắn được hình thành do sự kết tinh tự nhiên của các tinh thể vô cơ trong nước tiểu. Chúng có thể gây đau, buồn nôn và nôn, tiểu máu và có thể gây sốt, rét run vì nhiễm trùng thứ phát. Đa phần chúng bắt đầu hình thành từ thận, di chuyển dọc theo đường đi của hệ tiết niệu và bài tiết ra ngoài nên nhiều người quen gọi là sỏi thận.
Khi hệ tiết niệu bắt đầu hiện tượng lắng và kết tinh sỏi, những tinh thể và viên sỏi nhỏ thường đi theo đường tiểu và được bài tiết ra ngoài. Tại một vị trí nào đó trên đường niệu, tinh thể hoặc viên sỏi bị vướng lại, tiếp tục lắng và kết tinh tạo thành những viên sỏi kích thước lớn hơn.
Tại đây, sỏi kích thước lớn dần, có thể làm cản trở dòng lưu thông của nước tiểu dẫn tới ứ đọng nước tiểu, giãn phình ở phần trên vị trí tắc nghẽn. chính tại vị trí này, sẽ xảy ra nhiều biến chứng như nhiễm trùng, kết tinh và hình thành thêm các loại sỏi khác nhau… phá hủy dần dần cấu trúc thận.
Dựa vào vị trí của viên sỏi trên hệ tiết niệu mà người ta cũng hoàn toàn có thể gọi tên hoặc phân loại sỏi :
- Sỏi thậnlà sỏi tiết niệu nằm ở thận, gồm sỏi đài thận và sỏi bể thận .
- Sỏi niệu quản: do sỏi vận động và di chuyển từ bể thận xuống niệu quản và gây bế tắc đường tiết niệu .
- Sỏi bàng quang: 80 % là do sỏi từ thận, niệu quản rớt xuống hoặc do bế tắc vùng cổ bàng quang, niệu đạo
- Sỏi niệu đạo: khi sỏi theo dòng nước tiểu từ bàng quang xuống niệu đạo, bị mắc kẹt tại đây .
Các loại sỏi thận
Sỏi ở hệ tiết niệu thường được phân loại theo thành phần hóa học ( 2 ), gồm có :
- Sỏi calcium là loại sỏi thường gặp nhất, chiếm 80-90 %, gồm sỏi Calci Oxalat, Calci Phosphat. Calci Oxalat chiếm tỷ suất cao ở những nước nhiệt đới gió mùa như Nước Ta. Sỏi này rất cứng và cản quang, có hình dáng không nhẵn, màu vàng hoặc màu nâu
- Sỏi phosphatthường gặp là loại Magnésium Ammonium Phosphate hay còn gọi là sỏi nhiễm trùng, thường do nhiễm trùng niệu lâu ngày gây ra, đặc biệt quan trọng là do vi trùng proteus .. Sỏi có màu vàng và hơi bở. Loạisỏinày thường rất lớn hoàn toàn có thể lấp kín những đài bể thận gây ra sỏi sinh vật biển .
- Sỏi acid uric hình thành do quy trình chuyển hóa chất purine tăng trong khung hình. Các nguyên do hoàn toàn có thể làm tăng chuyển hoá purine như sử dụng nhiều thức ăn có chứa nhiều chất purine ( như lòng heo, lòng bò, thịt cá khô, nấm … ), hoặc bệnh nhân bị gout, hoặc sỏi hình thành do phân hủy những khối ung thư khi dùng thuốc hóa trị liệu .
- Sỏi cystine được hình thành do sai sót của việc tái hấp thu chất cystine ở ống thận. Sỏi này tương đối ít gặp ở Nước Ta. Sỏi cystine là sỏi không cản quang, có mặt phẳng trơn láng .
Dấu hiệu của bệnh sỏi thận
Triệu chứng của bệnh sỏi thận trọn vẹn là do biến chứng của viên sỏi gây ra với hệ tiết niệu, chứ không phải do hòn sỏi gây ra. ( 3 )
Cơn đau quặn thận
Biểu hiện rõ ràng nhất khi thận có sỏi là chúng gây đau kinh hoàng, đến mức người ta gọi đó là “ cơn đau bão thận ” hoặc “ cơn đau quặn thận ”. Sỏi gây đau ở vùng hố thắt lưng một bên, lan ra phía trước, xuống dưới. Đó là khi khởi phát, Open rất bất ngờ đột ngột, sau khi có một hoạt động giải trí gắng sức. Sau đó cường độ đau mạnh hơn. Người bệnh thường đau quằn quại, vật vã để tìm một tư thế giảm đau nhưng không được. Khi gặp triệu chứng này, người bệnh cần phải đến ngay cơ quan y tế, bệnh viện để những bác sĩ thực thi những giải pháp giảm cơn đau do sỏi thận, tuyệt đối không được tự ý thực thi tại nhà.
Có thể phân biệt hai trường hợp của cơn đau sỏi thận
- Cơn đau do sỏi ở thận do sự ùn tắc bể thận và đài thận : Cơn đau Open ở hố thắt lưng, dưới xương sườn 12, đau lan về phía trước hướng về rốn và hố chậu .
- Cơn đau sỏi niệu quản : xuất phát từ hố của thắt lưng lan dọc xuống dưới theo đường niệu quản, đến hố chậu bộ phận sinh dục, mặt trong của đùi .
Triệu chứng đi kèm theo cơn đau sỏi thận là buồn nôn, nôn mửa, chướng bụng do liệt ruột. Bệnh nhân hoàn toàn có thể bị sốt, rét run nếu có nhiễm trùng tiết niệu phối hợp. Khi bác sĩ khám, hoàn toàn có thể thấy điểm sườn sống lưng đau. Các điểm niệu quản bị ấn cũng có cảm xúc đau, và hoàn toàn có thể thấy thận lớn. Không có sự tương quan giữa size hay số lượng viên sỏi với việc Open và cường độ đau của cơn đau quặn thận. Một số trường hợp như Sỏi thể yên lặng, người bệnh trọn vẹn không có triệu chứng đau, hoặc đau không rõ ràng như ê ẩm vùng thắt lưng một hoặc hai bên …
Tiểu ra máu
Các trường hợp sỏi có mặt phẳng nhám, gai sinh vật biển … khi cọ xát vào đường tiểu thì gây tiểu ra máu. Bình thường sỏi thận không gây ra hiện tượng kỳ lạ này. Tuy nhiên, do bệnh nhân hoạt động giải trí nhiều, hoặc hoạt động mạnh thì gây tiểu ra máu.
Bế, tắc đường tiểu
Đường tiểu như một ống nước, hòn sỏi Open gây ra thực trạng ùn tắc, bế tắc. Bao gồm bí tiểu, bế tắc thận, thận ứ nước căng to. Vì những tín hiệu này tương tự như với nhiều bệnh khác nên cần thăm khám với bác sĩ có trình độ để nghiên cứu và phân tích nguyên do và chẩn đoán
Nguyên nhân gây bệnh sỏi thận
Có nhiều nguyên do gây ra sỏi thận, khởi đầu từ sự kết tinh, và lắng đọng tinh thể trong hệ tiết niệu. Theo những chuyên viên, sỏi tiết niệu hình thành hoàn toàn có thể do nước tiểu có chứa quá nhiều hóa chất, nổi bật là calci, acid uric, cystine … 85 % số lượng sỏi hình thành khởi đầu từ sự ngọt ngào canxi. Các nguyên do đơn cử được chỉ ra là :
- Uống không đủ nước : Cơ thể không đủ nước cho thận bài tiết, nước tiểu quá đặc. Nồng độ những tinh thể bị bão hòa trong nước tiểu .
- Chế độ ăn nhiều muối : Đây là nguyên do thường gặp ở người Việt, khẩu vị của người Việt khá mặn. Muối và nước mắm là gia vị quen thuộc hàng ngày … Ăn nhiều muối ( NaCl ), khung hình phải tăng đào thải Na +, tăng Ca + + tại ống thận … Do đó, sỏi Calcium dễ hình thành .
- Chế độ ăn nhiều đạm : Đạm trong đồ ăn làm tăng nồng độ pH nước tiểu, tăng bài tiết Calcium và lại làm giảm năng lực hấp thu Citrate .
- Nạp bổ trợ Calcium, Vitamin C sai cách : Chúng ta bổ trợ vi chất quá nhiều, dẫn đến thực trạng khung hình thừa chúng. Đối với Vitamin C, khi chuyển hóa thành gốc Oxalat. Còn ion Ca + + sẽ cạnh tranh đối đầu và ức chế việc hấp thu những ion khác như Ze + +, Fe + +, … Khi thận quá thừa những chất sẽ bị quá tải, đương nhiên sẽ tăng rủi ro tiềm ẩn hình thành sỏi tại đây .
- Hậu quả của bệnh lý đường tiêu hóa như viêm loét dạ dày, tiêu chảy … cũng hoàn toàn có thể hình thành sỏi Calci Oxalat. Tiêu chảy làm mất nước, mất những ion Na + K +, …. giảm lượng nước tiểu ; nồng độ Oxalat trong nước tiểu tăng, … từ đó dễ hình thành sỏi .
- Yếu tố di truyền : Bệnh cũng hoàn toàn có thể do gen trong mái ấm gia đình. Nguy cơ mắc bệnh trong những thành viên cùng huyết thống, cao hơn thông thường .
- Ở những người bẩm sinh hoặc mắc phải, có dị dạng đường tiết niệu, khiến đường tiểu bị ùn tắc ví dụ do Phì đại tuyến tiền liệt, túi thừa trong bàng quang, u xơ tiền liệt tuyến …. Một số bệnh nhân chấn thương, lâu ngày không vận động và di chuyển được. Đường tiết niệu ùn tắc làm nước tiểu, mà tích trữ lâu ngày, ngọt ngào sinh ra sỏi thận .
- Nhiễm trùng đường tiết niệu. Vi trùng xâm nhập, gây viêm đường tiết niệu dai dẳng, tạo ra mủ, ngọt ngào những chất bài tiết lâu ngày cũng là nguyên do gây sỏi ở thận
- Béo phì : Theo một số ít nghiên cứu và điều tra, rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh của người béo phì sẽ cao hơn người thông thường .
Bệnh sỏi thận có nguy hiểm không?
Khi sỏi bị vướng lại ở bên trong đường tiết niệu, nó sẽ ảnh hưởng tác động đến đường tiết niệu qua 3 quá trình :
Giai đoạn chống đối
Giai đoạn này, phần trên đường tiết niệu vướng sỏi sẽ ngày càng tăng co bóp để đẩy viên sỏi ra ngoài. Niệu quản và bể thận phía trên đều chưa bị co và giãn. Có sự tăng áp lực đè nén bất ngờ đột ngột đài bể thận gây cơn đau quặn thận. Trên lâm sàng ở quá trình này bệnh nhân thường biểu lộ bởi những cơn đau bão thận nổi bật.
Giai đoạn giãn nở
Giai đoạn này là hệ quả của quá trình chống đối. Sau khoảng chừng 3 tháng mà không đẩy được sỏi ra ngoài, niệu quản, bể thận và đài thận ở trên vị trí tắc sẽ bị co và giãn. Nhu động niệu quản bị giảm
Giai đoạn biến chứng
Viên sỏi lâu không vận động và di chuyển do bị bám dính vào niêm mạc. Niệu quản bị xơ dày, hoàn toàn có thể bị hẹp lại. Giai đoạn này, tính năng thận sẽ bị suy giảm dần. Thận bị ứ nước. Và nếu có nhiễm trùng sẽ còn có thực trạng ứ mủ. Sỏi còn sống sót trong đường tiết niệu, là một yếu tố thuận tiện cho việc tái nhiễm trùng. Để lâu ngày, sẽ gây viêm thận bể thận mạn tính và dẫn đến suy thận mạn tính.
Xét nghiệm – Chẩn đoán sỏi thận
Để chẩn đoán bệnh sỏi thận một cách đúng mực và đưa ra phác đồ điều trị hiệu suất cao, bệnh nhân sẽ phải triển khai nhiều giải pháp xét nghiệm cận lâm sàng ( 4 ). Đó là :
Siêu âm
Khi hoài nghi có thận có sỏi, chiêu thức chẩn đoán tiên phong được chỉ định là siêu âm, vì nó khá hiệu suất cao, đơn thuần và ít tốt kém. Khi siêu âm bác sĩ hoàn toàn có thể phát hiện sỏi, đồng thời hoàn toàn có thể tiên lượng được độ ứ nước của thận, niệu quản và độ dày mỏng mảnh của chủ mô thận. Một số trường hợp bị sỏi nhưng không có biến chứng hoặc triệu chứng rõ ràng, đã được phát hiện ra khi vô tình khám siêu âm vì một nguyên do nào đó khác hoặc trong những cuộc thăm khám tổng quát định kỳ.
Xét nghiệm nước tiểu
Đây là xét nghiệm bắt buộc trong chẩn đoán sỏi thận. Vì từ tác dụng của xét nghiệm này hoàn toàn có thể Tóm lại được nhiều về thực trạng bệnh – những quá trình và biến chứng, đặc biệt quan trọng là Nhiễm trùng đường tiết niệu.
Soi cặn lắng
Các tinh thể Oxalat, phosphat, Calci … Đây chính là những thành phần của sỏi thận. Có thể Kết luận được loại sỏi đang sống sót và hình thành trong hệ tiết niệu.
pH nước tiểu
Vi trùng sẽ phân hủy Urê thành Amoniac nên khi nồng độ pH > 6,5 hoàn toàn có thể Kết luận là nhiễm trùng đường niệu.
Protein niệu
Nếu Protein niệu nhiều, bác sĩ sẽ phải chẩn đoán thêm các bệnh bệnh lý cầu thận vì nếu chỉ nhiễm trùng niệu không thôi, thì trong nước tiểu có rất ít Protein niệu.
Tìm tế bào và vi trùng
Xét nghiệm nước tiểu tìm thấy nhiều hồng cầu, bạch cầu. Nếu hoài nghi sỏi thận có biến chứng nhiễm trùng, khi quay ly tâm, soi và nhuộm Gram hoàn toàn có thể thấy vi trùng trong nước tiểu.
ASP – Chụp Xquang bụng không chuẩn bị
Đa phần sỏi hệ tiết niệu ở Nước Ta là sỏi cản quang nên chỉ định chụp Xquang rất có giá trị trong chẩn đoán. Biện pháp này giúp bác sĩ xác lập vị trí sỏi cản quang, cho biết size số lượng và hình dáng của sỏi.
UIV – Chụp hệ tiết niệu qua đường tĩnh mạch
Chụp UIV cho biết hình dáng thận, đài bể thận, niệu quản; vị trí của sỏi trong đường tiết niệu; Mức độ giãn nở của đài bể thận, niệu quản. Thông qua đó có thể xác định được chức năng bài tiết chất cản quang của thận từng bên.
Chụp X quang niệu quản thận ngược dòng và xuôi dòng
Đây là biện pháp để phát hiện sỏi không cản quang, nó có giá trị trong trường hợp thận câm trên phim UIV
Nội soi bàng quang
Biện pháp này ít dùng để chẩn đoán mà chỉ dùng trong phẫu thuật nội soi lấy sỏi là chính
Điều trị căn bệnh sỏi thận
Điều trị nội khoa để giảm các cơn đau quặn thận do sỏi
- Giảm lượng nước uốngvào khi đang có cơn đau quặn thận
- Giảm đau: Bác sĩ thường sử dụng thuốc kháng viêm không steroid trong những trường hợp này, tiêm tĩnh mạch Diclofenac ( Voltarene ống 75 mg ) .Một số trường hợp không có hiệu quả, bác sĩ sẽ cân nhắc việc sử dụng Morphin.
- Thuốc giãn cơ trơn:tiêm tĩnh mạch Buscopan, Drotaverin, …
- Kháng sinh:nếu có tín hiệu nhiễm trùng, thường được sử dụng nhiều là kháng sinh có tính năng trên vi trùng gram âm như Cephalosporin thế hệ 3, Quinolone và nhữngAminoside. Nếu bệnh nhân bị suy thận thì tùy theo mức độ suy thận để thay đổi liều lượng, tránh dùng Aminoside
- Xử lý nguyên nhân gây tắc nghẽn niệu quản ( sỏi, dị dạng đường niệu gây ứ nước ). Khi điều trị nội khoa không hiệu suất cao với những cơn đau quặn thận, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật sớm để xử lý ùn tắc. Tùy cơ địa bệnh nhân, số lượng và kích cỡ sỏi ; thực trạng tính năng thận từng bên … bác sĩ sẽ quyết định hành động dẫn lưu tối thiểu bể thận qua da, hoặc mổ cấp cứu .
* Lưu ý điều trị sỏi bằng nội khoa
- Đối với sỏi nhỏ và trơn láng :Có thể tăng dòng nước tiểu bằng thuốc lợi tiểu và uống nhiều nước, … viên sỏi hoàn toàn có thể được tống ra ngoài tự nhiên nhờ nhu động niệu quản .dùng thêm thuốc chống viêm không steroid, làm cho niêm mạc niệu quản không bị phù nề, tránh cản trở đường chuyển dời của sỏi .
- Đối với sỏi acid uric – sỏi không cản quang : thường gặp ở những nước tăng trưởng. Sỏi này kết tinh trong nước tiểu pH < 6 và hoàn toàn có thể tan khi kiềm hóa. Vì vậy với loại sỏi này hoàn toàn có thể điều trị bằng cách :
- Cho bệnh nhân uống nhiều nước trên 2 lít nước mỗi ngày, kiêng rượu bia và chất kích thích. Chế độ ăn cần giảm lượng đạm .
- Làm kiềm hóa nước tiểu bằng những loại thuốc Bicarbonate de Sodium 5 – 10 g / ngày. Ức chế purine bằng Allopurinol 100 – 300 mg / ngày. Lưu ý hoàn toàn có thể gây tính năng phụ như buồn nôn, tiêu chảy, ngứa, nổi mẩn ở da, suy tính năng gan. Nên uống thuốc sau khi ăn .
Điều trị nội khoa hậu phẫu mổ lấy sỏi
Bệnh nhân cần quan tâm điều trị sỏi thận không có nghĩa là sẽ dứt điểm không tái phát. Bởi lẽ, rất hoàn toàn có thể sẽ liên tục có rủi ro tiềm ẩn sau :
- Mổ Ruột vẫn còn sót sỏi .
- Đường tiết niệu vẫn có những vị trí hẹp, nên hệ tiết niệu vẫn liên tục lắng cặn và kết tinh hình thành sỏi .
- Đường tiết niệu vẫn còn bị nhiễm trùng. Nhiễm trùng niệu là một trong những nguyên do gây ra sỏi thận, nên cần phải điều trị dứt điểm nhiễm trùng niệu. Tốt nhất, nên điều trị nhiễm trùng tiết niệu theo kháng sinh đồ để đạt hiệu suất cao triệt để .
Điều trị ngoại khoa
Không phải bệnh nhân hay bác sĩ là hoàn toàn có thể quyết định hành động trọn vẹn giải pháp điều trị sỏi thận, mà do chính viên sỏi, vị trí của nó và quá trình bệnh sẽ quyết định hành động vận dụng giải pháp mổ sỏi thận tương thích để cho tác dụng tốt nhất, tiết kiệm ngân sách và chi phí ngân sách.
- Khi sỏi đã rơi xuống niệu quản gần bàng quang, hoàn toàn có thể dùng ống nội soi bán cứng và tia laser phá rồi để lôi ra .
- Khi hòn sỏi ở trên cao, hoàn toàn có thể dùng chiêu thức nội soi ống mềm. Bác sĩ sẽ sử dụng một ống mềm để đưa lên qua đường niệu đạo để tiếp cận sỏi .
- Khi sỏi ở trung thận thì dùng máy tán sỏi qua da, đâm một lỗ trên thận nhỏ để phá sỏi. Trong giải pháp lấy sỏi qua da, trực tiếp lấy hòn sỏi ra. Nếu hòn sỏi chỉ 1 cm thì bác sĩ hoàn toàn có thể tán sỏi ngoài khung hình, ít xâm lấn, không phải nằm viện, rẻ hơn .
Điều trị dự phòng
Bệnh nhân nên uống nhiều nước và liên tục hoạt động, nhảy dây là một lựa chọn rất tốt. Vì sỏi thận thường dính vào trong niêm mạc thận, khi hoạt động ( nhất là nhảy dây ) hoàn toàn có thể rời ra và tăng thời cơ tự đào thải, nhất là những sỏi đài dưới. ( 5 ) Với bệnh nhân sỏi thận, phải uống nước nhiều để bảo vệ lượng nước tiểu nhiều hơn 2 lít mỗi ngày. Nếu làm trong môi trường tự nhiên oi bức, chơi thể thao nhiều phải bù đủ lượng nước đã mất. Để biết uống đơn cử bao nhiêu nước là đủ, hoàn toàn có thể dựa theo công thức :
Cân nặng x 40 = Số nước (cc) cần uống trong ngày
(Ví dụ người 50kg, lượng nước cần uống là: 50 x 40 = 2.000 cc, tức 2 lít nước; Tương tự, người 60kg sẽ cần uống là 2.400 cc)
Quan trọng là, phải đi tiểu đủ, nước tiểu phải trong. Nếu thấy nước tiểu vàng phải xem lại đã uống đủ nước chưa. Mỗi ngày phải tự kiểm tra, khi nào nước tiểu trắng trong là đủ.
- Nếu tăng hàm lượng Calci vô căn : duy trì chính sách ăn có lượng muối thông thường ( 6 – 9 g NaCl / ngày ) lượng Protein thông thường ( 1,2 g / kg / ngày ). Đặc biệt là hạn chế nạp calci ở mức 800 – 1000 mg / ngày .
- Sỏi Uric : Chế độ ăn giảm phân phối những chất có chứa nhiều nhân purine ). Kiềm hóa nước tiểu để 6,5 < pH niệu < 7 để tránh và lắng đọng tinh thể Calci, phospho .
- Sỏi do nhiễm trùng : sau khi phẫu thuật lấy sỏi, liên tục dùng kháng sinh lê dài khoảng chừng 2 – 3 tháng. Chọn kháng sinh tập trung chuyên sâu tốt lên nhu mô thận như Cotrimoxazole, Quinolone …
- Sỏi Cystin : Uống nước nhiều, 3 lít / ngày. duy trì pH niệu từ 7,5 – 8 bằng cách uống Natri Bicarbonate mỗi ngày
Để đặt lịch khám và điều trị những bệnh lý đường tiết niệu, người mua hoàn toàn có thể điền thông tin tại đây, hoặc liên hệ Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh :
- Tại Thành Phố Hà Nội :
- 108 Hoàng Như Tiếp, phường Bồ Đề, Q. Long Biên, TP. Hà Nội .
- 1800 6858hotline :
- Tại TP. Hồ Chí Minh
-
2B Phổ Quang, phường 2, quận Tân Bình, TP HCM.
-
Hotline: 0287 102 6789
-
- Fanpage :https://www.facebook.com/benhvientamanh
Tóm lại, sỏi thận là một bệnh phổ biến, thường gặp nhất trong đời sống hàng ngày đối với chúng ta. Tuy nhiên, đây là một căn bệnh nguy hiểm nhưng không khó chữa. Đặc biệt, chúng ta hoàn toàn có thể chủ động dự phòng và chẩn đoán sớm sỏi thận bằng cách quan tâm đến sức khỏe, duy trì một lối sống lành mạnh và chế độ ăn uống vệ sinh khoa học.
Source: https://final-blade.com
Category: Kiến thức Internet
