Câu chuyện bóng đá: Nhạc trưởng là khái niệm, hay ý niệm?

( TT&VH ) – Một cầu thủ kiến thiết lối chơi ( playmaker ) tầm cỡ vẫn thường được cho là người chơi phía sau hai tiền đạo, thiết kế thời cơ và trực tiếp ghi bàn, thường do một nhạc trưởng đảm nhiệm. Nhưng có thực là khái niệm một playmaker hoàn toàn có thể được hiểu một cách đơn thuần như vậy hay không ?

HLV Carlos Bilardo (trái) và phát kiến tạo ra nhạc trưởng vĩ đại nhất
trong lịch sử,Diego Maradona (phải)

Tại Argentina, định nghĩa một nhạc trưởng có vẻ như là một việc làm thuận tiện. Một nửa những đội bóng ở đây sử dụng một cầu thủ giữ vai trò tổ chức triển khai tiến công chơi ngay phía sau hai tiền đạo trong những sơ đồ 4-3-1 – 2 hoặc 3-4-1 – 2. Cách đây hai năm, Boca Juniors từng sẵn sàng chuẩn bị trả cho Juan Roman Riquelme 5 triệu USD / mùa, ngay cả khi anh đã 32 tuổi và bị chấn thương hành hạ .Trong một số ít trường hợp khác, xác lập xem nhạc trưởng là thế nào thật sự khó khăn vất vả. Luka Modric chơi hộ công trong sơ đồ 3-4-1 – 2 tại đội tuyển Croatia và CLB Dinamo Zagreb, giữ vai trò một tiền vệ con thoi, hoặc thậm chí còn là chơi tiến công từ cánh trái khi còn chơi cho Tottenham Hotspurs. Nhưng dù là chơi vị trí nào, thì nghĩa vụ và trách nhiệm của anh vẫn là thiết kế, trách nhiệm chính của một nhạc trưởng .

Một cầu thủ kiến tạo lối chơi nguyên bản (playmaker) là nguồn sáng tạo chính của cả đội, người sẽ kết nối tuyến tiền vệ và hàng công. Khi bóng đá và các sơ đồ chiến thuật còn ở trong giai đoạn phôi thai, thì người giữ vai trò sáng tạo cho cả đội thường là một tiền đạo cánh có xu hướng chơi bó vào trung lộ (inside-forward). Công việc của họ là khá đơn giản: Nhận bóng ở bên cánh và châm ngòi cho các trung phong hoặc các tiền vệ cánh.

4-2-4 và sự phát triển của nhạc trưởng

Tại châu Âu, cuộc cách mạng chỉ thực sự mở màn với sự tăng trưởng của mạng lưới hệ thống 4-2-4 và nhu yếu phát minh sáng tạo yên cầu một cầu thủ trung phong phải chơi lùi xuống để thiết kế. Matthias Sindelar ( 1903 – 1939 ), nhạc trưởng của đội tuyển Áo được ca tụng là “ Wunderteam ” ( đội bóng kỳ diệu ) của thập niên 1930, dưới sự chỉ huy của HLV lịch sử một thời Hugo Meisl, là người tiên phong ở châu Âu đảm nhiệm vai trò này. Sindelar là giá đỡ cho 4 tiền đạo ở phía trên của đội Áo thời kỳ ấy, tập trung chuyên sâu vào việc tổ chức triển khai ý tưởng sáng tạo tiến công hơn là ghi bàn .Nhưng người gây cú sốc lớn nhất cho bóng đá quốc tế với vị trí tiền vệ kiến thiết lại không phải là Sindelar. Năm 1953, đội tuyển Anh bị Hungary tiêu diệt tại Wembley, và nhân vật chính của màn thị uy ngay trên quê nhà của bóng đá là Nandor Hidegkuti, người chơi tiền đạo lùi .Alfred Bickel, cũng đảm nhiệm vai trò ấy, đã giúp Thụy Sĩ vượt mặt Anh vào năm 1947, tương tự như với những gì mà Jose Lacasia làm được cũng trong năm 1953. Nhưng đội gây ấn tượng nhất với lối chơi có sử dụng tiền vệ kiến thiết chắc như đinh là Hungary : Vai trò ấy không chỉ được đặt lên vai Hidegkuti, mà được hoán đổi liên tục với Ferenc Puskas, một trong những lịch sử một thời lớn của quốc tế .Sau thành công xuất sắc của Brazil với 4-2-4 tại World Cup 1958 ( vô địch ), mạng lưới hệ thống tiến công 6 người “ lây lan ” nhanh gọn. Khi Argentina đăng quang ở World Cup 1986, họ đã sử dụng mạng lưới hệ thống tiền vệ hình thoi, với Antonio Rattin chơi tiền vệ trụ, Luis Artime là trung phong, Oscar Mas là tiền đạo cánh trái, Alberto Gonzalez và Jorge Solari chơi tiền vệ TT, và Ermindo Onega là người thiết kế lối chơi. Hệ thống 4-3-1 – 2 ấy trở thành mẫu số chung cho những đội Argentina hai thập niên sau đó .

Trong khi hầu hết các đội rút bớt một tiền đạo cánh trong sơ đồ 4-2-4 để đóng vai trò cầu thủ kiến tạo, thì Hà Lan, Tây Đức và Liên Xô chọn cách kéo một trung phong xuống thấp hơn, giữ nguyên hai tiền đạo cánh, và sơ đồ 4-3-3 ra đời. Với hệ thống này, yếu tố linh hoạt là bí quyết thành công, và nếu có sử dụng cầu thủ kiến tạo, thì cầu thủ ấy thậm chí phải chơi giống như một libero. Đội vận dụng hệ thống này linh hoạt nhất chính là Hà Lan thời kỳ bóng đá tổng lực, với Johan Cruyff đạo diễn lối chơi.

Giao thức BilardoNhạc trưởng vĩ đại nhất từng được sản sinh lại khởi đầu từ sáng tạo độc đáo của HLV Carlos Bilardo, người đã đưa đội tuyển Argentina đến với chức vô địch World Cup 1986. Ông không đổi khác quá nhiều, chỉ rút bớt một hậu vệ để tạo ra một đê quai vững chãi hơn ở tuyến giữa ( sơ đồ 3-5-2 ), qua đó giải phóng trọn vẹn năng lượng phát minh sáng tạo cho vị trí thiết kế lối chơi. Diego Maradona đã trở thành nhạc trưởng vĩ đại nhất trong lịch sử dân tộc nhờ sự nâng cấp cải tiến này : Ông hoàn toàn có thể chơi lùi xuống và tự do tăng trưởng tiến công với sự tương hỗ của 4 tiền vệ, hoàn toàn có thể đá hộ công, và đôi lúc dâng lên như một tiền đạo thứ ba. Maradona đã đẩy sự thăng hoa của nhạc trưởng lên đến đỉnh điểm, mà bàn thắng vào lưới đội tuyển Anh ở tứ kết World Cup năm ấy là vật chứng hùng hồn .Bilardo thừa nhận rằng sáng tạo độc đáo giải phóng vai trò ở giữa sân và được cho phép Maradona dâng lên như một tiền đạo bắt nguồn từ trong thực tiễn, chứ không phải một kim chỉ nan sâu xa nào cả : Ông cho rằng trung phong Pedro Pasculli, người ghi bàn ấn định thắng lợi trước Uruguay ở vòng hai, khó hoàn toàn có thể trụ được trước một hàng thủ giàu sức mạnh của đội tuyển Anh, và cần được tương hỗ. Cách sử dụng một cầu thủ kiến thiết lối chơi giống như một tiền đạo thứ hai đã làm nên tên tuổi của nhiều tiền đạo lùi, mà tất cả chúng ta khó hoàn toàn có thể phân biệt rõ ranh giới tranh tài của họ, như Dennis Bergkamp, Roberto Baggio, hay Gianfranco Zola .