Cách đổi nhị phân sang thập phân và ngược lại

Do có ưu điểm đo lường và thống kê đơn thuần, thuận tiện thực thi về mặt vật lý, nên hệ nhị phân trở thành một phần thiết kế cơ bản trong các máy tính ngày này. Bài viết này sẽ hướng dẫn cách để quy đổi một số ít từ hệ nhị phân sang thập phân và ngược lại cả về mặt kim chỉ nan cũng như công cụ web. ( Ảnh : Pixabay )

Cách đổi nhị phân sang thập phân và ngược lại

Để chuyển một số nhị phân sang số thập phân ta cần thực hiện phép tính nhân trên từng chữ số của số nhị phân từ phải sang trái với lũy thừa của 2 với số mũ tăng dần bắt đầu từ 0 và cộng từng kết quả để được số thập phân tương ứng…

Theo Howstuffworks, trong năm thiên niên kỷ rưỡi qua, con người đã phát minh ra hơn 100 cách khác nhau để viết các con số.

Trong đó, kỹ thuật được con người sử dụng nhiều nhất là mạng lưới hệ thống thập phân, khi họ hoàn toàn có thể bộc lộ bất kể số nguyên nào chỉ bằng 10 ký tự nhỏ : 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 và 9. Nhưng các thiết bị quen thuộc của con người như máy tính lại sử dụng một cách tiếp cận khác là mã nhị phân. Không giống như mạng lưới hệ thống thập phân, mạng lưới hệ thống nhị phân chỉ sử dụng hai chữ số ” 0 ” và ” 1 ”. Mỗi chữ số này tương tự với một ” bit ” – một đơn vị chức năng của thông tin trong máy tính. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ chỉ cho bạn cách quy đổi 1 số ít nhị phân sang hệ thập phân và ngược lại.

Lũy thừa theo cơ số 2

Về mặt kỹ thuật, “ 0 ” và “ 1 ” là những bit duy nhất bạn cần để viết số nhị phân. Nhưng để hiểu được số nhị phân, bạn phải hiểu thêm một giá trị thứ ba đó là số 2. Chẳng hạn, số 138 được bộc lộ đúng trong mã nhị phân là ” 10001010 ”. Làm thế nào máy tính hoàn toàn có thể hiểu chuỗi số này có nghĩa là ” 138 ” ? Để lý giải về điều này thứ nhất tất cả chúng ta cần tìm hiểu và khám phá về lũy thừa theo cơ số 2 là gì. Lũy thừa là một phép toán toán học, được viết dưới dạng aⁿ, gồm có hai số, cơ số a và số mũ hoặc lũy thừa n, và được phát âm là ” a lũy thừa n ” hay “ a mũ n ”. Khi n là 1 số ít nguyên dương, lũy thừa tương ứng với phép nhân lặp của cơ số : nghĩa là a ^ n là tích của phép nhân n cơ số. Vậy, 2 mũ ba, được viết là 2 ^ 3, là 2 x 2 x 2, bằng 8. Sau đây là list giá trị lũy thừa theo cơ số 2. 2 ^ 0 = 1 2 ^ 1 = 2 2 ^ 2 = 4 2 ^ 3 = 8 2 ^ 4 = 16 2 ^ 5 = 32 2 ^ 6 = 64 2 ^ 7 = 128 2 ^ 8 = 256 2 ^ 9 = 512 2 ^ 10 = 1024

Chuyển đổi nhị phân sang thập phân

Bây giờ, hãy quay lại số nhị phân ban đầu của tất cả chúng ta : 10001010 Thông thường, chữ viết Latinh được đọc từ trái sang phải. Nhưng so với số nhị phân, tất cả chúng ta phải chia nhỏ nó rồi đọc theo hướng ngược lại : từ phải sang trái. Sau đó ta lấy bit tiên phong ở bên phải nhân với 2 ^ 0. Tiếp theo, tất cả chúng ta lấy bit bên trái bit tiên phong này được nhân với 2 ^ 1. Lặp lại quy trình này cho đến hết số nhị phân cần chuyển với các số mũ riêng không liên quan gì đến nhau của 2 được sử dụng theo thứ tự tăng dần, từ phải sang trái. Ta sẽ thu được các tác dụng như sau với số nhị phân 10001010 khởi đầu : 0 x 2 ^ 0 = 0 1 x 2 ^ 1 = 2

0 x 2^2 = 0

1 x 2 ^ 3 = 8 0 x 2 ^ 4 = 0 0 x 2 ^ 5 = 0 0 x 2 ^ 6 = 0 1 x 2 ^ 7 = 128 Cuối cùng, lấy hiệu quả của toàn bộ các phép nhân đó và cộng chúng lại với nhau ta sẽ thu được giá trị của số thập phân tương ứng với số nhị phân ban đầu. 0 + 2 + 0 + 8 + 0 + 0 + 0 + 128 = 138

Chuyển đổi số thập phân thành nhị phân

Như vậy ta đã biết số nhị phân ” 10001010 ” chuyển sang thập phân thành ” 138 “. Như giả sử tất cả chúng ta có số thập phân 138 và phải quy đổi nó thành nhị phân, thì tất cả chúng ta sẽ làm như thế nào ? Một lần nữa, lũy thừa theo cơ số 2 là chìa khóa cho hàng loạt quy trình quy đổi. Trước tiên, bạn xem lại các giá trị ” lũy thừa theo cơ số 2 ” bên trên. Tìm giá trị lũy thừa của 2 lớn nhất mà vẫn nhỏ hơn 138. Chúng ta hoàn toàn có thể thấy 138 nằm giữa 256 ( tức là 2 ^ 8 ) và 128 ( tức là 2 ^ 7 ). Như vậy giá trị lũy thừa của 2 lớn nhất mà vẫn nhỏ hơn 138 là 128. Bây giờ, tất cả chúng ta lấy 138 trừ 128. Ta thu được hiệu quả sau : 138 – 128 = 10 Tiếp lục làm tựa như như trên, lấy số 10 đó và nhìn lần thứ hai vào list giá trị lũy thừa của 2. Giá trị lũy thừa của 2 lớn nhất mà vẫn nhỏ hơn 10 là 2 ^ 3, hoặc 8. Sau đó tất cả chúng ta lại lấy 10 trừ 8. Như sau : 10 – 8 = 2 Còn lại số 2. Số này bằng luôn một giá trị lũy thừa của 2 đã biết là 2 ^ 1. Như vậy, quy trình nghiên cứu và phân tích trên cho tất cả chúng ta ba số liệu quan trọng : 128, 8 và 2. Tiếp theo, tất cả chúng ta cộng chúng lại với nhau và thu được phương trình như sau : 128 + 8 + 2 = 138. Bây giờ, bạn hãy viết ra một tờ giấy các giá trị lũy thừa của 2 theo thứ tự giảm dần từ trái sang phải khởi đầu bằng ” 128 ” ( hãy nhớ rằng đó là 2 ^ 7 ) và kết thúc là ” 1 ” ( hay 2 ^ 0 ). Bạn sẽ thu được tám giá trị riêng không liên quan gì đến nhau được liệt kê như dòng này : 128 64 32 16 8 4 2 1 Tiếp theo, bạn hãy vẽ một mũi tên hướng xuống ( ↓ ) bên dưới mỗi giá trị. Sau đó, bạn xem lại phương trình mà tất cả chúng ta vừa thu được ở trên, 128 + 8 + 2 = 138. Nếu bạn nhìn thấy số nào trong dòng tám giá trị vừa liệt kê có trong phương trình cộng thì bạn viết “ 1 ” bên dưới mũi tên, số nào không có trong phương trình cộng thì bạn viết “ 0 ” bên dưới mũi tên. Dãy số “ 0 ” và “ 1 ” thu được dưới mũi tên chính là số nhị phân tương ứng với số thập phân cần chuyển.

nhị phân sang thập phân, thập phân sang nhị phân
Chuyển đổi thập phân sang nhị phân. (Ảnh: Howstuffworks)

Sử dụng trang web để chuyển đổi số nhị phân sang thập phân và ngược lại

Ngoài cách làm bằng tay thủ công như trình diễn ở trên, bạn cũng hoàn toàn có thể truy vấn vào các công cụ có sẵn trên mạng để thực thi quy đổi nhị phân sang thập phân và ngược lại một cách nhanh gọn.

Chẳng hạn bạn có thể vào trang web này https://www.rapidtables.com/convert/number/binary-to-decimal.html.

Sau đó, bạn copy dòng số nhị phân cần chuyển rồi paste vào ô “ Enter binary number ”. Tiếp theo bạn nhấp chuột vào nút màu xanh lá cây “ = Convert ”, tác dụng số thập phân tương ứng sẽ hiện ra trong ô “ Decimal number ”. Để quy đổi từ thập phân sang nhị phân bạn chỉ việc click vào đường dẫn này và làm tựa như.

đổi nhị phân sang thập phân, chuyển từ hệ nhị phân sang thập phân
Chuyển đổi nhị phân sang thập phân sử dụng công cụ web. (Ảnh chụp màn hình: NTD Việt Nam)

Văn Thiện