Đáng nói là ngay sau đó, một trong những kẻ bị nữ du học sinh tố hiếp dâm đã đăng đàn “ phản pháo ” ngược lại. Tình tiết vấn đề trở nên phức tạp hơn khi nam người trẻ tuổi này liên tục chứng minh và khẳng định nạn nhân là người dụ dỗ mình “ lên giường ” .
Đến lúc này, nhiều người quay sang trách móc, công kích ngược lại nữ du học sinh. Với những ngôn từ không thể lạnh lùng hơn: lẳng lơ, hư hỏng, bị hiếp là đáng…
Vừa qua, khi nhà thơ Dạ Thảo Phương lên tiếng tố cáo ông Lương Ngọc An – phó tổng biên tập báo Văn Nghệ là người đã cưỡng bức mình. Chúng ta liên tục nhìn thấy nhiều phản hồi vô cảm, đổ lỗi cho nạn nhân từ hội đồng mạng. Vì sao ở thời đại này, người ta thích gán cho nạn nhân cái danh “ kẻ ác ” ?
Tóm Tắt
Victim blaming là gì?
Victim blaming gần đây trở thành một hiện tượng kỳ lạ phổ cập bên cạnh những hành vi ô nhiễm trên mạng. Mỗi khi có vấn đề xấu đi nào xảy ra, tất cả chúng ta thuận tiện thấy được nhiều phản hồi trái chiều có đặc thù đổ lỗi cho nạn nhân. Mà thậm chí còn đến cả gia chủ của những phản hồi đó còn không biết victim blaming là gì .
Victim blaming, tiếng Việt là “ đổ lỗi cho nạn nhân ”, là hành vi cáo buộc nạn nhân bị bạo hành là nguyên do dẫn đến sự bạo hành đó. Thay vì lên án kẻ đã gây ra tổn thương cho họ. Theo định nghĩa của SACE – một tổ chức triển khai phi doanh thu chuyên bảo vệ trẻ vị thành niên là nạn nhân bị xâm hại tình dục .
Victim blaming buộc nạn nhân phải chịu trách nhiệm cho bi kịch đã xảy ra với họ
Hành vi này xuất phát từ niềm tin chủ quan vào câu nói “không có lửa làm sao có khói”. Khi xã hội ngày càng xuất hiện nhiều tệ nạn. Người ta tin rằng chính những người bị hại cần phải có trách nhiệm tự bảo vệ bản thân trước.
Một số khác lại có niềm tin vào định luật nhân quả. Vậy nên khi một người gặp phải chuyện chẳng lành, đó là do họ “ gieo nhân nào, gặt quả đó. ”
Dễ thấy mỗi khi những vụ đấm đá bạo lực tình dục xảy ra, nhiều người thường đổ lỗi cho nạn nhân. Vì đã ăn mặc “ hớ hênh ”, quyến rũ, khiến thủ phạm khó kiềm chế bản thân. Tương tự, nếu một người bị đấm đá bạo lực sức khỏe thể chất, người ta sẽ cho rằng “ do nó trò chuyện hống hách đó thôi. ”
Victim blaming bắt nguồn từ đâu?
Vào những năm 1960, một loạt những cuộc thí nghiệm để đời trong giới tâm ý đã được triển khai bởi tiến sỹ Melvin Lerner cùng những người tập sự của mình .
Chuỗi thí nghiệm nhằm mục đích tò mò tâm ý đằng sau “ giả thuyết quốc tế công minh ” của ông là nền tảng đã giúp mày mò ra thuật ngữ “ victim blaming ” sau này .
Những thí nghiệm tâm lý của Melvin Lerner là nền tảng để nghiên cứu victim blaming
Theo tiến sĩ Lerner, giả thuyết thế giới công bằng là nguồn cơn dẫn tới tâm lý đổ lỗi cho nạn nhân.
Để chứng tỏ cho vấn đề của mình, năm 1966, Lerner và tập sự đã triển khai một chuỗi thí nghiệm sử dụng giải pháp giật điện. Những người tham gia sẽ bị buộc phải tận mắt chứng kiến người khác bị giật điện mà không hề làm gì để ngăn lại .
Ban đầu, những người quan sát tỏ vẻ không tự do khi phải xem những cảnh tượng này. Nhưng càng về sau, khi việc giật điện liên tục tiếp nối mà người quan sát không hề làm gì để can thiệp vào trường hợp đó, họ khởi đầu nhục mạ nạn nhân .
Thực tế là quốc tế không trọn vẹn công minh. Chúng ta đều hoàn toàn có thể gặp xấu số không vì nguyên do gì cả. Tuy nhiên, khi phải liên tục tận mắt chứng kiến sự đau khổ và không ra tay cứu được. Những người tham gia thí nghiệm có xu thế xem nạn nhân là người đáng bị dày vò. Nhằm bảo vệ cho thiên kiến nhận thức của mình .
Sau này, nhiều nhà nghiên cứu và điều tra khác phát hiện ra hiện tượng kỳ lạ này cũng xảy ra so với những trường hợp mà nạn nhân bị lạm dụng tình dục, bạo hành hay nghèo khó. Năm 1971, nhà tâm ý William Ryan tạo ra thuật ngữ “ blaming the victim ” – đổ lỗi cho nạn nhân trong tựa sách cùng tên .
Nguyên nhân đằng sau Victim blaming là gì?
Quy chụp sai lệch căn bản (fundamental attribution error)
Hiện tượng quy chụp rơi lệch cơ bản là khi tất cả chúng ta quá tập trung chuyên sâu vào những yếu tố nội tâm ( thực chất, tính cách, … ). Mà bỏ lỡ những ảnh hưởng tác động của những yếu tố bên ngoài ( toàn cảnh, trường hợp, … ) khi lý giải hành vi của một người nào đó .
Chẳng hạn như khi thấy một người gặp trắc trở trong việc làm, tất cả chúng ta thuận tiện quy chụp họ là người không có chí tiến thủ, lười lao động hoặc năng lượng kém .
Trong khi nếu mình là người có yếu tố, tất cả chúng ta thường đổ lỗi cho những yếu tố bên ngoài. Chẳng hạn như môi trường tự nhiên thao tác áp lực đè nén, đồng nghiệp xấu tính, việc làm không tương thích, …
Đọc thêm: Trigger là gì? Vì sao giới trẻ lại bị trigger bởi mọi thứ?
“Sở trường của tui là bắt lỗi người khác và làm ngơ lỗi của mình”
Thiên lệch nhận thức muộn (Hindsight Bias)
Thiên lệch nhận thức muộn (hindsight bias) là hiện tượng một người tự đánh giá cao khả năng tiên liệu trước tương lai của mình.
Khi nhìn lại sự kiện nào đó trong quá khứ, một người sẽ tin rằng họ đã nhìn thấy những tín hiệu từ khởi đầu và sớm Dự kiến trước hiệu quả. Dù trên thực tiễn, người đó khó mà biết trước được tác dụng khi sự kiện đó diễn ra .
- Đồng nghiệp nộp đơn xin nghỉ việc? Ngay từ đầu đã biết là không hợp với công việc này rồi mà còn xin vô.
- Bị trượt phỏng vấn tuyển dụng á? Do cậu bất tài đấy!
- Hôm nay chị X đến công ty trễ do kẹt xe hả? Đáng ra chị phải đi làm sớm hơn chứ!
“Thấy chưa, biết ngay nó sẽ như vậy mà!”Từ lẽ đó, nhiều người tin rằng những sự kiện ngoài ý muốn như tai nạn đáng tiếc, thiên tai, đấm đá bạo lực hay lạm dụng tình dục đều hoàn toàn có thể tránh được nếu nạn nhân sớm nhận ra được những tín hiệu trước đó. Dù thực ra là không hề có cơ sở nào để tất cả chúng ta Dự kiến được tương lai cả .
Thiên kiến “Ông trời có mắt” (just world hypothesis)
Tâm lý đổ lỗi cũng bắt nguồn từ niềm tin vô định rằng xã hội luôn được vận hành theo quy luật công bằng (just world hypothesis). Khi một người gặp chuyện không may, người ta thường mặc định rằng họ hẳn đã phải làm điều gì tồi tệ để nhận lại hậu quả đó. Từ đó, chúng ta tự dặn lòng không làm những việc mà người đó đã làm để tránh rơi vào trường hợp tương tự.
Gieo nhân nào chưa chắc gặt quả đấyChúng ta buộc phải thừa nhận một thực sự rằng, những chuyện xui rủi đến với mỗi người giống như một lẽ ngẫu nhiên. Không theo định luật, không có nhân quả gì cả. Không phải cứ “ ở hiền ” là ắt sẽ “ gặp lành ” .
Thiên kiến “ông trời có mắt” lúc này giống như một ảo tưởng mà con người dựng nên. Để tin rằng bi kịch gần như không thể xảy ra với họ. Do đó, họ có thể tự bảo vệ được mình và không dễ bị tổn thương.
Đọc thêm: Luật hấp dẫn là gì? Bí quyết để có cuộc sống hạnh phúc
Victim blaming ảnh hưởng đến nạn nhân như thế nào?
Thoạt nhìn, victim blaming chỉ là những lời nói, hành vi vô cảm đến từ những người không trải qua thảm kịch. Tuy nhiên, “ sát thương ” mà nó gây ra với nạn nhân không thua kém gì kẻ thủ ác .
Theo chuyên gia tâm lý Anju Hurria, việc bị victim blaming khiến cho những nạn nhân bị lạm dụng cảm thấy như họ đang bị lạm dụng lại lần nữa. Chẳng những vậy, nạn nhân bị đổ lỗi còn phải đương đầu với nhiều chấn thương tâm ý khác như lo âu, trầm cảm .
Nếu bạo hành ảnh hưởng đến thể chất, thì bị đổ lỗi ảnh hưởng đến tinh thần nạn nhânNghiêm trọng hơn, nó làm nạn nhân tự ghê tởm bản thân. Từ đó hoàn toàn có thể phát sinh ý muốn tự vẫn. Và làm giảm thiểu động lực trình báo vấn đề lên cơ quan chức năng của họ. Bởi nạn nhân không cảm thấy được tin cậy. Hoặc không muốn phải đương đầu với những hệ quả xấu đi kéo theo sau đó .
Một điều tra và nghiên cứu tâm ý cho biết, có 3 nguyên do thường thấy khiến cho những nạn nhân từng bị bạo hành không muốn bật mý về thưởng thức của họ. Đó là :
- Những phản ứng tiêu cực từ cơ quan chức năng
Khiến nạn nhân mất lòng tin về tính hiệu suất cao của việc bật mý thưởng thức bị bạo hành của mình .
- Những phản ứng tiêu cực từ gia đình
Và cả những người xung quanh, khiến cho nạn nhân bị bạo hành tự oán trách bản thân .
- Tự nghi ngờ và đổ lỗi cho bản thân
Liệu thưởng thức mà họ gặp phải có đủ tiêu chuẩn để được tính là bạo hành hay không .
Victim blaming tác động gì đến người đổ lỗi?
Victim blaming là một hành vi nhận thức rơi lệch không nên được dung thứ trong mọi thực trạng. Chẳng những làm tổn hại về thể xác lẫn ý thức người bị bạo hành. Victim blaming còn gián tiếp giúp kẻ bạo hành thoái thoát nghĩa vụ và trách nhiệm cho hành vi của mình .
Dù được bồi thường, nạn nhân và gia đình buộc phải chịu thỏa hiệp với những kẻ đã làm hại mình
Tâm lý đổ lỗi cho nạn nhân sẽ bị những kẻ bất chính tận dụng. Nhằm có thời cơ để làm hại hết người này đến người khác. Để rồi sau đó rình rập đe dọa nạn nhân không được bật mý chuyện bị bạo hành với ai .
Kẻ thủ ác hoàn toàn có thể sẽ tìm cách thao túng tâm ý nạn nhân. Bằng cách buộc họ tin rằng họ xứng danh bị như vậy. Hay mặc dầu họ có kể với ai đi chăng nữa thì cũng sẽ không người nào tin .
Khi tất cả chúng ta đổ lỗi cho nạn nhân thay vì lên án kẻ ác. Chúng ta vô hình dung chung cũng trở thành những kẻ đấm đá bạo lực đang tiếp tay cho những kẻ đấm đá bạo lực khác. Cái cần được triệt tiêu thì không triệt tiêu. Mà số nạn nhân bị bạo hành vẫn ngày một nhiều hơn .
Làm sao để thoát khỏi tâm lý Victim blaming?
Uốn lưỡi 7 lần trước khi nói
Chúng ta có thể bắt gặp victim blaming ở mọi hình thức. Nhưng thường thấy nhiều nhất là ở trong những lời nói. Nhà văn Manly Hall từng có câu: “Lời nói là thứ vũ khí mạnh mẽ cho mọi mục đích, kể cả tốt và xấu.”
Rất dễ để tất cả chúng ta buông lời thóa mạ nạn nhân “ Bị vậy là đáng ! ”. Nhưng rất khó để một người vượt qua được những tổn thương tâm ý mà lời nói đó gây ra .
Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhauVì vậy, trước khi vội đưa ra quan điểm cá thể trước thảm kịch của ai đó. Thử xem xét xem bạn có đang đổ lỗi cho họ hay không. Dưới đây là 1 số ít câu nên và không nên nói với nạn nhân bị lạm dụng thường gặp .
Điều không nên nói
- “Đó là bản năng của đàn ông rồi, bạn phải biết tự bảo vệ lấy mình ngay từ đầu chứ!”
- “Em ăn mặc khiêu gợi như vậy là đang tạo cơ hội cho người ta cưỡng bức mình đấy!”
- “Nếu chuyện đó là thật, vậy sao bây giờ mới khai báo?”
- “Thái độ như vậy thì bị đánh là phải”
- “Lúc đó em làm gì mà không biết đánh trả lại hắn?”
Điều nên nói
- “Anh rất tiếc vì em đã gặp phải chuyện như vậy. Anh có thể làm gì để giúp em không?”
- “Không sao đâu, cậu đừng sợ, có tớ ở bên cậu đây”
- “Mình tin cậu”
- “Mình sẵn lòng cùng bạn vượt qua chuyện này”
Tin vào lời nói của nạn nhân
Một trong những điều tệ nhất khi nói về việc bị lạm dụng của mình là không được tin cậy. Đây cũng là nguyên do chính khiến cho người bị hại thường không muốn khai báo về trường hợp của mình .
Không tin lời nạn nhân bị lạm dụng giống như đang lạm dụng họ lần nữaDù trong bất kể trường hợp nào, nạn nhân không khi nào là người có lỗi. Vậy nên nếu bạn hoài nghi câu truyện của họ, dừng lại. Điều bạn đang làm chẳng những không giúp ích gì mà còn làm cô lập cảm hứng của nạn nhân .
Nếu ai đó kể với bạn về thưởng thức bị lạm dụng của họ. Hãy bộc lộ rằng bạn tin yêu họ thay vì hoài nghi vô căn cứ. Đó là cách hữu dụng nhất để giúp cho nạn nhân cảm thấy bảo đảm an toàn hơn. Từ đó có đủ dũng khí để phối hợp với cơ quan chức năng giải quyết và xử lý kẻ phạm tội .
Lên án kẻ bạo hành
Không ai làm chuyện xấu mà chịu thừa nhận việc mình làm cả. Trong hầu hết trường hợp, kẻ bạo hành luôn tìm cách để biện minh cho hành vi của hắn. Nhằm thoái thoát nghĩa vụ và trách nhiệm hoặc khiến cho điều hắn làm trở nên hài hòa và hợp lý hơn .
Không khi nào được tin vào lời biện minh của người đã làm tổn thương người khác. Cũng như cần phải buộc hắn phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm cho việc mình làm .
Con trai hay con gái thì cũng cần chịu trách nhiệm cho hành động của mìnhBạn hoàn toàn có thể tương hỗ nạn nhân trình báo với cơ quan chức năng, báo cáo giải trình với những bên tương quan để kịp thời giải quyết và xử lý. Nếu kẻ bạo hành đang ra sức biện minh cho hành vi của mình. Hãy lặp lại những gì mà hắn đã gây ra với nạn nhân bằng một thái độ cứng rắn .
Thể hiện cho kẻ đó hiểu rằng có rất nhiều cách để giải quyết vấn đề. Nhưng chính hắn đã quyết định hành hạ người bị hại. Do đó, hắn cần chịu trách nhiệm cho mọi hành vi của mình.
Đọc thêm: Savior Complex là gì? Khi lòng tốt là con sói đội lốt cừu!
Điểm danh hành động Victim blaming điển hình mà bạn chưa biết
Victim blaming nằm ở tư duy của mỗi người. Do đó, nó không riêng gì bộc lộ qua lời bạn nói. Mà còn là việc bạn làm, cách bạn nhìn nhận vai trò giới, cũng như điều mà bạn giáo dục thế hệ tương lai của mình .
Dưới đây là một số ít hành vi khuyến khích tư tưởng đổ lỗi cho nạn nhân mà bạn hoàn toàn có thể đã gặp, đã làm nhưng chưa biết .
- Đổ lỗi cho nạn nhân – “Nó muốn như thế còn gì!”
- Bình thường hóa việc quấy rối tình dục – “Nó là con trai nên nó mới làm như vậy”
- Sử dụng, dung túng các câu đùa liên quan đến lạm dụng tình dục (rape jokes)
- Làm ngơ khi thấy có ai đó bị quấy rối tình dục hoặc bạo hành
- Quan tâm thái quá đến yếu tố bên ngoài của nạn nhân thay vì lên án thủ phạm
- Ủng hộ phim ảnh, tựa báo liên quan đến bạo lực giới
- Định nghĩa “tính nam” là phải thống trị, hung hăng và ham muốn tình dục
- Định nghĩa “tính nữ” là phục tùng “tính nam” và thụ động về tình dục
- Khuyến khích các hành vi tán tỉnh phụ nữ mà không có sự đồng thuận của nam giới nhằm thể hiện “sự đàn ông” của mình
- Khuyến khích các hành vi chịu đựng, ngó lơ khi bị quấy rối tình dục của phụ nữ nhằm thể hiện “sự nữ tính” của mình
- Cho rằng chỉ có phụ nữ lăng loàn, hư hỏng mới bị cưỡng bức
- Cho rằng nam giới không thể nào bị cưỡng bức được, nếu có thì là “số hưởng”
- Giáo dục phụ nữ tự bảo vệ mình không bị quấy rối tình dục mà không dạy nam giới phải tôn trọng phụ nữ
Source: https://final-blade.com
Category : Tiền Điện Tử – Tiền Ảo
